Vì sao nhiều tàu dầu neo ngoài khơi Singapore?

Trong vài tháng gần đây, có điều gì đó bí hiểm đang diễn ra tại các vùng biển quanh các cảng biển lớn. Lượng các tàu chở dầu neo đậu ngoài khơi đang ngày càng nhiều hơn bình thường.

Ba tỷ tấn dầu thô và các sản phẩm tinh lọc được vận chuyển trên các tàu dầu trên toàn thế giới mỗi năm.

Thế nhưng gần đây, một số tàu đã ngưng di chuyển.

Thực tế là kể từ tháng Ba, lượng tàu dầu neo đậu ngoài khơi các cảng như Singapore hay Rotterdam của Hà Lan cao hơn nhiều so với trước, không rõ lý vì sao.

Tổ chức Năng lượng Quốc tế (IEA) đã theo dõi tình hình.

Cơ quan này giám sát dòng di chuyển của gần 94 triệu thùng dầu thô thông qua cái mà họ gọi là "kho chứa nổi" vào cuối tháng Năm.

Clarksons, một hãng ở London chuyên phân tích hoạt động vận tải đường biển, nói rằng họ thấy lượng tàu chở dầu neo đậu trên toàn thế giới đã tăng từ 85 lên 120 chiếc.

Để xác định rõ, Clarksons theo dõi hành trình của các tàu bằng hệ thống chụp hình từ vệ tinh rồi so sánh chúng với những thông tin sẵn có về việc buôn bán dầu trên toàn thế giới.

"Hơi giống như hoạt động thám tử vậy, chúng tôi ráp nối các mẩu thông tin vào với nhau," Simon Chattrabhuti, chuyên gia phân tích thị trường của hãng nói.

Con số của Clarksons đưa ra dựa trên việc theo dõi các tàu thuyền có trọng tải từ 55 ngàn dwt đến 440 ngàn dwt, trong đó gồm 55 tàu vận tải dầu thô cỡ lớn (Very Large Crude Carriers - VLCC) - với trọng tải từ 279 ngàn dwt đến 320 ngàn dwt, và hai tàu vận tải siêu trường siêu trọng (Ultra Large Crude Carriers - ULCC) - trọng tải từ 320 ngàn dwt trở lên. Số tàu cỡ lớn đã tăng lên 18 chiếc kể từ tháng Ba tới nay.

Đây là những tàu lớn, và 90 triệu thùng dầu có nghĩa là một lượng cực lớn dầu thô. Thông thường thì lượng dầu thô được neo đậu ngoài khơi không quá 70 triệu tấn, theo IEA.

Vậy tại sao lại có hiện tượng gia tăng số dầu neo đậu như thế?

Một số người đã đặt câu hỏi liệu có phải đang có một dạng kho chứa hàng nổi "găm hàng" (contango) được định hình hay không?

Đây là tình huống khi các nhà buôn dầu giữ hàng trên biển cho tới khi giá tăng lên, nhằm kiếm được nhiều tiền hơn mà không phải làm gì.

Tuy nhiên, giá dầu trong lúc đã tăng lên đều đều trở lại, thực ra vẫn chưa tăng đủ nhanh để thu lời nếu áp dụng cách tính toán trên. Bởi giữ dầu trong các tàu chứa thì không hề rẻ, chưa kể còn phải trả các loại phí vận chuyển và phí bảo hiểm nữa.

Lý do thực sự, theo đa số các chuyên gia, là bởi không có đủ chỗ để dỡ hàng tại các cảng - bởi các bể chứa trên bờ đều đã đầy.

Đây là kết quả của đợt dư thừa dầu gần đây, với cung lớn hơn nhiều so với cầu, khiến vừa giảm giá dầu toàn cầu vừa thừa hàng không tiêu thụ đến.

"Các nhà buôn đã gửi hàng tới Singapore," Andrew Wilson từ IEA giải thích, "nhưng họ không thể tìm được kho để xả hàng."

"Tại các kho chính, chúng ta thấy là công suất chứa đã được mở rộng trong vòng năm năm qua, nhưng mà lượng hàng cần chứa còn tăng nhanh hơn thế."

Wilson nói chẳng hạn như lượng dầu chứa tại Rotterdam "đang lên tới mức cao kỷ lục".

Không chỉ dầu thô, mà có cả một số tàu neo đậu ngoài khơi các cảng như Singapore chở lượng lớn nhiên liệu dầu (bunker fuel), tức là loại sản phẩm chuyên dùng để chạy máy cho các tàu biển, hiện đang không có nhu cầu tiêu thụ cao.

Điều này cho thấy nguồn cung trên toàn thế giới đã vượt xa so với nhu cầu tiêu thụ trong thời gian một, hai năm qua.

Cho tới tháng Giêng năm nay, dầu Iran bị áp lệnh trừng phạt, không được phép xuất khẩu.

Trong lúc các lệnh cấm đang có hiệu lực, dầu của một số nước đã được neo ngoài khơi. Hiện không rõ liệu số hàng đó đã được đưa đi chưa sau khi lệnh cấm được dỡ bỏ, nhưng Wilson cho rằng đây cũng là một vấn đề.

Một số trong các tàu này đang trữ một loại dầu được gọi là dầu ngưng tụ (condensate), là loại sản phẩm mà không phải mọi nhà máy lọc dầu đều có thể chế biến được, do tỷ lệ tạp chất cao.

Điều gì sẽ xảy ra? Tim Smith từ hãng tư vấn vận tải hàng hải MSI ở London cho rằng nay giá dầu sẽ tăng lại, nguồn dự trữ sẽ bắt đầu được dịch chuyển lên bờ, tới các nhà máy lọc dầu với giá cao hơn, làm giảm bớt mức cất trữ ngoài khơi.

"Do giá tăng, các nhà máy lọc dầu sẽ tìm cách lấy hàng từ các kho trên biển," ông nói.

Thêm nữa, có những biến động mùa vụ đối với hoạt động của các nhà máy lọc dầu.

Mùa xuân và mùa hè là lúc sản lượng thường tăng cao tại các nhà máy. Do dầu được trữ trên bờ đã được dùng hết, người ta sẽ cần lấy lượng hàng từ ngoài khơi vào để bổ sung.

Andrew Wilson nói thêm, dự đoán hiện thời của IEA cho rằng lượng dầu thô tích trữ ngoài khơi sẽ trở lại mức khoảng 70 triệu thùng trong thời gian còn lại của năm nay.

Tuy vậy, từ nay cho tới lúc ta biết rõ hơn về chuyện gì đang xảy ra thì tình hình vẫn đang hơi mù mờ khó hiểu.

"Đây là một trong những vấn đề do các nhà buôn nắm giữ, và các nhà buôn không cho chúng ta biết là họ đang làm gì," Michelle Wiese Bockmann, phân tích gia trong lĩnh vực dầu khí tại OPIS Tanker Tracker nói.

Sự việc còn phức tạp hơn nữa.

Hồi đầu tháng 6/2016, Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu (Opec) đã không đạt được thỏa thuận về mức cho ra sản lượng dầu, không đặt được mức giới hạn mà về mặt lý thuyết là sẽ giúp khống chế để nguồn cung không vượt quá cầu.

Nếu dầu được sản xuất ra quá nhiều và giá dầu lại giảm, thì tình hình tích trữ dầu ngoài khơi càng trở nên tồi tệ hơn.

Tuy nhiên, Bockmann nói toàn bộ những chuyện này cần phải được xem xét trong đúng bối cảnh thích hợp.

Hồi 2009, IEA đã theo dõi đường đi của 112 triệu thùng dầu thô trên biển, so với 94 triệu thùng chúng ta đang chứng kiến vào thời điểm này.

Vào thời điểm đó, đó là chuyện chưa từng xảy ra và nó dẫn tới một vụ găm hàng thực sự, khiến việc buôn bán dầu trên đất liền thực sự đem lại những khoản lời lớn cho giới nhà buôn.

"Tôi không hề nhìn thấy những gì tương tự vào thời điểm này," Bockmann nói.